In the evaluations based on the export and import growth hypothesis, export and import are the strongest factors of Turkey's GDP increase over the last 30 years. Therefore, Turkey has succeeded in shifting from economic contraction to the enlargement by increasing the exports. Moreover, sustainable expansion has been possible with balanced progress in imports and exports. Turkey aims to increase its export volume in order to achieve 2023 economic and social welfare objectives in a sustainable structure. According to the Turkish Statistical Institute (TURKSTAT) 2016 data, 49.5% of Turkey's exports are to European Union (EU-28) countries and second place is Asian countries with 26.5%. Compared to 2015 data, export to EU countries seems to have increased from 42.7% to 49.5% in overall export rates, but declined by 9.7% in value. Exports to Asian countries decreased by 26.2% compared to 2015. Asian countries have the first rank with 35.9% among the countries Turkey imports, while EU countries are the second with 35%. Also, the trade volume has increased from
1.3
b
i
l
l
i
o
n
t
o
10 billion with ASEAN countries, since 2002. Southeast Asian Countries (ASEAN) is a union established in 1967 for economic, social, cultural, technical, educational and other fields of cooperation. In the study, ASEAN which consists of Indonesia, Malaysia, Thailand, the Philippines and Singapore (founding members), Brunei (1984), Vietnam (1995), Laos (1997), Myanmar (1997) and Cambodia (1999) and dialogue partner Turkey (2010) will be ranked by indexes such as sustainable environment (15 criteria), sustainable economy (25 criteria), social development (18 criteria) and sustainable development (include all 58 criteria) in the framework of the World Bank 2016 Development Report. In the study, The World Bank data will be analyzed by the TOPSIS method which is one of the Multi Criteria Decision Making (MCDM) methods and it is aimed to rank 11 countries under four headings.

İhracat ve ithalat yönlü büyüme hipotezleri doğrultusundaki değerlendirmelerde, son 30 yılda Türkiye’nin GSYİH’sının artışının en güçlü etmenleri ihracat ve ithalattır. Dolayısıyla, Türkiye ekonomik daralma dönemlerinden genişleme dönemine geçişini ihracat payını arttırarak başarmıştır. Ayrıca, genişleme dönemlerinin sürdürülebilirliği de ithalat ve ihracatın dengeli ilerlemesiyle mümkün olmuştur. Türkiye, 2023 ekonomi ve sosyal refah hedeflerini sürdürülebilir bir yapıda gerçekleştirme amacıyla ihracat hacmini ve katma değer yaratan ürünlerin çeşitliliğini arttırmayı hedeflemektedir. Türkiye, bulunduğu pazarlarda işlem hacmini arttırmaya çalışırken alternatif pazarların da arayışı içindedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 2016 verilerine göre, Türkiye ihracatının %49.5’i Avrupa Birliği (AB-28) ülkelerine gerçekleşirken ikinci sırada %26.5 oranla Asya ülkeleri gelmektedir. TUİK 2015 verileri ile karşılaştırıldığında, AB ülkeleri ile ihracat değerimiz genel ihracat oranlarında %42.7’den %49.5’a yükselmiş gibi görünse de değer olarak %9.7 düşmüştür. Asya ülkelerine gerçekleşen ihracat 2015 yılına göre %26.2 azalmıştır. TUİK 2016 verilerine göre, Türkiye’nin ithalat yaptığı ülkeler arasında % 35,9 ile Asya ülkeleri ilk sırada bulunurken, ikinci sırada %35 ile AB ülkeleri yer almaktadır. Türkiye’nin sürüdürülebilir ekonomik büyümesi ve 2023 hedeflerine ulaşması için Avrupa kadar Asya’nın da dikkate alınması gerektiği görülmektedir. Çalışmada, 1967’de ekonomik, sosyal, kültürel, teknik, eğitim ve diğer alanlarda işbirliği amacıyla kurulan ve Endonezya, Malezya, Tayland, Filipinler ve Singapur (kurucu üyeler), Brunei (1984), Vietnam (1995), Laos (1997), Myanmar (1997) ve Kamboçya (1999)’dan oluşan Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) ile birliğin diyalog ortağı Türkiye’nin Dünya Bankası 2016 Gelişmişlik Raporu’ndaki veriler çerçevesinde sürdürülebilir çevre (15 kriter), sürdürülebilir ekonomi (25 kriter), sürdürülebilir sosyal gelişim (18 kriter) ve sürdürülebilir gelişmişlik (58 kriter) kapsamında karşılaştırılması amaçlanmaktadır. ASEAN ülkeleri ile 2002 yılından günümüze ticaret hacminin 1,3 milyar Dolar’dan 10 milyar Dolar seviyelerine ulaştığı düşünüldüğünde çalışmanın gerekçesi daha iyi anlaşılacaktır. Dünya Bankası verileri, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemiyle analiz edilerek 11 ülkenin dört başlık altında gelişmişlik seviyelerine göre sıralanması amaçlanmaktadır.